واکنش لاینهای اینبرد نوترکیب گندم بهاره از نظر برخی صفات فیزیولوژیکی به تنش کم آبی

ایران جزو مناطق خشک و نیمه خشک جهان محسوب می شود و گندم به عنوان یک محصول استراتژیک در اکثر نقاط کشور با مشکل کمبود آب مواجه است. بنابراین شناسایی ارقام متحمل به تنش خشکی یکی از اهداف اصلی اصلاحگران می باشد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی، 38 لاین اینبرد نوتر کیب گندم بهاره حاصل از تلاقی رقم آمریکایی yecora roja (پرمحصول، پاکوتاه و زودرس) به عنوان والد پدری و لاین ایرانی no.49 (پابلند و دیررس) به عنوان والد مادری، آزمایشی با استفاده از طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین تیمار های تنش آبی برای تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، انتقال مجدد پنالتیمت و انتقال مجدد ویژه کل در سطح احتمال 5% و برای عملکرد دانه، ارتفاع بوته، سطح برگ پرچم، محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل برگ، دمای برگ و انتقال مجدد ویژه پدانکل در سطح احتمال 1% معنی دار است ولی در مورد صفات انتقال مجدد پدانکل، انتقال مجددکل و انتقال مجدد ویژه پدانکل اختلاف معنی داری مشاهده نشد. اختلاف بین لاین های گندم برای دمای برگ، انتقال مجدد کل، انتقال مجدد ویژه پدانکل و انتقال مجدد ویژه کل معنی دار نبود ولی برای تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، انتقال مجدد پنالتیمت و انتقال مجدد ویژه پنالتیمت درسطح احتمال 5% و برای سایر صفات مورد بررسی در سطح احتمال 1% معنی دار شد. اثر متقابل ژنوتیپ با تنش خشکی برای هیچکدام از صفات مورد بررسی معنی دار نشد. بنابراین امکان مقایسه لاین ها در متوسط شرایط محیطی فراهم شد. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه تعداد روز تا ظهور سنبله، ارتفاع بوته و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک بیشترین وراثت پذیری خصوصی و انتقال مجدد ویژه پدانکل کمترین میزان وراثت پذیری خصوصی را دارا بودند. انتقال مجدد پدانکل، انتقال مجدد پنالتیمت و ارتفاع بوته بیشترین درصد بازده ژنتیکی را به خود اختصاص دادند عملکرد دانه نیز از درصد بازده ژنتیکی بالاییی (18/1) برخوردار بود. بنابراین در میان لاین های اینبرد نوترکیب امکان گزینش برای لاین های پر محصول و برخوردار از توانایی انتقال مجدد وجود دارد. از نظر عملکرد دانه، لاین های 131 و 156 به عنوان برترین لاین ها شناخته شدند. درشرایط تنش ملایم از نظر شاخص sti لاین 131 و در شرایط تنش شدید خشکی لاین های 131 و 156 به عنوان لاین های برتر شناسایی شدند. تجزیه های رگرسیون چندگانه و علیت نشان دادند که در این شرایط محتوای نسبی آب برگ، انتقال مجدد ویژه پدانکل، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، مجموع انتقال مجدد و تعداد روز تا ظهور سنبله مهمترین اجزای موثر بر عملکرد دانه هستند. تجزیه خوشه ای بر اساس کلیه صفات و نیز بر اساس عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن در رگرسیون گام به گام با داده های استاندارد شده و به روش ward لاین ها را در دو خوشه گروه بندی کرد. در هر دو نوع تجزیه لاین های گروه اول از نظر عملکرد دانه برتر بودند.